tweak 10 - Van voorop lopen naar volgen

Politici denken allemaal dat ze Nederland de weg kunnen wijzen. En eerlijk gezegd moet ik zeggen dat ik me zelf daar ook wel een beetje schuldig aan maak in mijn tweaks tot nu toe. Toch geloof ik dat de politiek in principe volgend is. De samenleving schrijft voor. En in de politiek wordt dit omgezet in beleid met als inzet de belangen van alle burgers.

studenten
Uit een gesprek met een aantal studentenburen gisteren kreeg ik echter een bang vermoeden dat deze visie op de functie van de politiek al lang geen gemeengoed meer is onder de hoogopgeleiden in de samenleving, laat staan onder lageropgeleiden. Men sprak over het parlement als een orgaan waarin belangengroepen vertegenwoordigd zouden zijn via diverse politieke kleuren. Dat is toch wel een enorme verschraling van het denken. Ondanks dat iedereen natuurlijk in zijn stem ook z’n eigenbelang mee laat wegen, het zou toch moeten gaan over een visie op de samenleving. 

volgend
De politiek is dan eerder volgend dan leidend. Ze zal de trends in de samenleving moeten kunnen analyseren en duiden en waarnodig daarop interveniëren. Dat zal doorgaans gaan om aanmoedigen van goede initiatieven die de samenleving stevigheid geven, en waar nodig het frustreren van ontwrichtende krachten in de samenleving. Daarin is de politiek dus volgend en niet leidend. Ze kijkt wat er leeft in de samenleving en neemt dat als vertrekpunt.

verwachten
Wat daarbij hoort is het niet allemaal van de overheid te verwachten. Maar het overheidsbestuur mag ook meer  vertrouwen hebben in haar burgers. In de creatieve kracht van mensen om zelf tot oplossingen te komen. Waar dat niet lukt kan de overheid misschien bijspringen, maar niet eerder, en al helemaal niet alle oplossingen aandragen. Die zullen toch voornamelijk uit de samenleving zelf moeten komen.  Wanneer mensen niet worden aangemoedigd om zelf te denken verdwijnt de samenhang uit de samenleving. 

religie
Ook als mensen hun denken laten beïnvloeden door het woord van God mag dat de samenleving niet worden opgedrongen, zoals door sommige christen-politici wordt bepleit. Maar er is wel ruimte nodig in de samenleving om ook religieus geinspireerde waarden te ontwikkelen en te delen met elkaar, zolang die grondrechten van medeburgers niet raken. Daarom is Godsdienstvrijheid een van de belangrijkste grondrechten die dan ook is vastgelegd in onze grondwet. Daar blijf ik me hard voor maken.

publieke domein
Religieuze waarden mogen ook worden ingebracht in het publieke debat en bestaan naast seculiere waarden die langzamerhand als 'verworvenheden' worden gepresenteerd. Iedereen moet serieus worden genomen en is aanspreekbaar op zijn/haar humaniteit. Daar mogen humanisten, christenen, islamieten en niet-religieuzen elkaar ruimte bieden. Elkaar uitsluitende systemen hebben daar geen plek. Op die grond moet ook het islamdebat gevoerd worden. Heb vertrouwen in elkaar, en vertrouw de overheid in haar publieke taak om het welbevinden van al haar burgers te bevorderen.

vertrouwen en verwachten
De financiële markten hebben last van een gebrek aan vertrouwen. Maar de markt is niet de enige met dat probleem. Het openbaar bestuur heeft hetzelfde probleem, doordat ze haar ziel ook aan de markt heeft verkocht. Misschien kan het een keerpunt zijn als de overheid weer vertrouwen geeft en veiligheid biedt aan haar burgers. Dat kan niet zonder zegen van boven.

---